Vêrfenomenet La Niña kan vare heilt til mars neste år

La Niña påverkar vêret mange stader på kloden. Det blir knytt til flaum i Australia og delar av Asia, medan det mellom anna i det vestlege USA og Aust-Afrika gjerne medfører regn, tørke og meir skogbrann. No varslar FNs meteorologiorganisasjon (WMO) at fenomenet kan komme til å vare til slutten av vinteren på den nordlege halvkula og tilsvarande sommaren på den sørlege halvkula.

La Niña er ei naturleg og syklisk avkjøling av delar av Stillehavet rundt ekvator. Motparten er det såkalla El Niño-fenomenet, som bidreg til oppvarming av verdshava. Dei to fenomena endrar på vêrmønster verda over.

Førekomsten av to etterfølgjande La Niña-vintrar på den nordlege halvkula er vanleg, men å ha tre på rad er sjeldan. Ein trippel La Niña har berre skjedd to gonger sidan 1950. Fenomenet starta september 2020.

– Den uvanleg langvarige La Niña-hendinga vil dermed halde fram med å påverke temperatur- og nedbørsmønster, og forverre tørke og flaum fleire stader i verda, heiter det frå WMO.

WMO meiner det er 75 prosent sjanse for at La Niña vil halde fram gjennom desember-februar, og 60 prosent sjanse for at fenomenet varer ut mars.

Forskarar forventar at det blir vanlegare med slike vêrfenomen som følgje av at planeten blir varma opp.

Varmare enn nokon gong

Trass i La Niñas avkjølande effekt, var både 2022 og 2021 varmare enn noko år før 2015.

– La Niña har berre hatt ein avgrensa og mellombels avkjølande innverknad på dei globale temperaturane, seier WMO-sjef Petteri Taalas.

– Dei siste åtte åra har vore dei varmaste som er registrerte, og både havnivåstigninga og havoppvarminga har akselerert, seier han.

Det at vêrfenomenet held fram, forlengjer tørke og flaumforholda i dei ramma regionane, understrekar Taalas.

– Vi er spesielt bekymra over den humanitære katastrofen som går føre seg for millionar av menneske på Afrikas Horn, driven av den lengste og mest alvorlege tørken i nyare historie, seier han.

Det er ikkje første gong Somalia, Etiopia, Eritrea og Kenya er ramma av drepande tørke. Men omfanget og konsekvensane er no ekstraordinære.

Eit kappløp med tida

Mellom anna er situasjonen i Somalia desperat. Landet står i fare for alvorleg hungersnød som følgje av den vedvarande tørken. Situasjonen har ikkje vore verre på 40 år. Dei vanlege regnperiodane i landet har late vente på seg sidan slutten av 2020, og når ser den femte også ut til å svikte.

Tørken har ført til at over éin million menneske er fordrivne frå heimane sine, viste tal frå FN og Flyktninghjelpen i august.

WMO åtvarar no om at nedbøren truleg også blir under gjennomsnittet i regntida i mars-mai 2023.

Sjølv om La Niña er ei naturleg og syklisk avkjøling av delar av Stillehavet rundt ekvator, presiserer Taalas at fenomenet ikkje betyr ein lette i den globale oppvarminga forårsaka av menneskeskapte klimaendringar.

Den førre La Niña var kort og relativt svak. Det byrja å utvikle seg i november 2017 og vart avslutta i april 2018.

Fakta om La Niña

La Niña er ei naturleg og syklisk avkjøling av delar av Stillehavet rundt ekvator. Motparten er det såkalla El Niño-fenomenet, som bidreg til oppvarming av verdshava.

Forventa konsekvensar av La Niña-fenomenet:

• Auka nedbør i Søraust-Asia, delar av Afrika, Brasil og Australia, der flaum kan bli vanlegare.
• Hyppigheita av tropiske stormar og orkanar i USA aukar.
• Store snøfall i nokre delar av USA.
• Meir tørke i det vestlege USA, Mexicogolfen og Aust-Afrika.
• For Spania og Europa generelt kan nedbøren auke mykje.

Kjelde: WMO/ MeteorologiiNett

(©NPK)

Somalia er hardt ramma av tørke. Over ein millionar menneske er drivne på flukt. Befolkninga står overfor ein alvorleg trussel om matmangel og svolt. Det at vêrfenomenet La Niña held fram på tredje året, vil truleg forverre forholda ytterlegare. Foto: AP / NTB

Vêrfenomenet La Niña bidreg ofte til fleire orkanar i Atlanterhavet, og mindre regn og meir skogbrann i det vestlege USA, for å nemne noko. Kraftige skogbrannar i California i sommar førte til at tusenvis måtte evakuerast. Her brenn eit hus ned i fylket Mariposa. Foto: AP / NTB

I eit La Niña-år er det vanleg at monsunen blir kraftigare, men nedbøren i Pakistan i år vart katastrofal, med storflaumar som resultat. Her frå Sindh province som vart hardt ramma av flaum tidlegare i haust. Foto: Fareed Khan / AP / NTB