Stadig mindre tru på privatiseringa i Noreg

Det viser den store sosiokulturelle undersøkinga Norsk Monitor frå Ipsos som måler haldningar i den norske befolkninga over tid.

– Ved sida av endring i gudstru er dette kanskje den største megatrenden vi kan spore i haldningane til nordmenn dei siste 20 åra, seier prosjektansvarleg for Norsk Monitor John Spilling i Ipsos til NTB.

Klart mindretal etter 20 år

Medan det i 2001 var heile 69 prosent som sa seg heilt eller delvis samd i påstanden «det er for mykje statleg innblanding og regulering i dagens samfunn», var delen fallen til 38 prosent i 2019.

Og medan det i 2001 var 64 prosent som sa seg heilt eller delvis samd i påstanden «mange oppgåver ville bli betre eller billegare løyst dersom dei blei overført frå det offentlege til private selskap», var delen fallen til 38 prosent i 2019.

Tidsseriane viser at haldningsendringane knytt til statleg innblanding særleg skaut fart i åra etter at Solberg-regjeringa tok over regjeringskontora med eit fall på 7 prosentpoeng frå 2013 til 2019.

Veljarmassen mot venstre

Valforskar Johannes Bergh, som leiar valforskingsprogrammet ved Institutt for samfunnsforskning, seier undersøkinga underbyggjer funn frå valundersøkinga i 2017, som viser at veljarmassen har flytta seg ideologisk mot venstre mellom vala i 2013 og 2017, sjølv om Solberg-regjeringa vart attvald.

– Vi såg ei dreiing mot venstresida i økonomiske høgre-venstre-akse-spørsmål generelt, både blant unge og gamle og blant veljarane til dei fleste parti, seier Bergh til NTB.

Han seier årsaka kan vere samansett.

– Det eine er at vi har hatt ei regjering frå høgresida sidan 2013 som har teke politikken i den retninga, og då er det ikkje uvanleg at veljarane reagerer med å gå i motsett retning, som eit slags korrektiv. Det kan òg bety at det har skjedd ei utvikling med mindre statleg innblanding og meir privatisering, slik at sjølv om ein tidlegare syntest det var for mykje statleg innblanding, så opplever ein det ikkje slik lenger. At ein er fornøgd med status quo. Det kan òg vere at ein ikkje er fornøgd med det ein har sett av privatisering av tenester, seier Bergh.

Høie: – Ingen motsetningar

– Høgre i regjering har jobba hardt for å gi nordmenn betre tilbod frå det offentlege, og på ein enklare og meir effektiv måte. Det kan forklare at færre ser behovet for private. Og så er offentlege tilbod noko heilt anna i dag enn for 20 år sidan. I 2002 var den gjennomsnittlege helsekøen på 87 dagar. No er det 59 dagar, skriv nestleiar Bent Høie i Høgre i ein kommentar på e-post til NTB.

Han seier Høgre meiner det ikkje er nokon motsetningar mellom eit godt tilbod frå det offentlege og private aktørar.

– Vi meiner at folk tener på at det finst ein miks av begge delar. Det er sånn vi får innovasjon og valfridom, to ting Høgre set høgt, seier han.

Ap-leiar Jonas Gahr Støre meiner tala viser at mange opplever at privatiseringa har gått for langt.

– Noreg blir i dag styrt av ei regjering som skreiv i regjeringserklæringa si i 2013 at det ikkje er forskjell på velferdstenester og andre tenester. Mange opplever at offentlege tenester er fjernare og meir uvisse. Ein sterk offentleg velferdsstat, som sørgjer for at alle får den hjelpa dei treng uavhengig av lommebok og adresse, er noko av det mest verdifulle vi har i Noreg, og det er òg nødvendig for arbeidsplassar i heile landet og vekst i næringslivet. Derfor vil Arbeidarpartiet styrkje og investere i velferdsstaten, framfor å privatisere og sentralisere tenestene, slik regjeringa i dag held på med, skriv han i ein e-post til NTB.

(©NPK)

Delen nordmenn som meiner det er for mykje statleg regulering og innblanding har gått kraftig ned dei siste 20 åra og skaut fart etter regjeringsskiftet i 2013, då regjeringa Solberg overtok. Her presenterer statsminister Erna Solberg den nye regjeringa på Slottsplassen i 2013. Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB